Holokaust u Litvaniji

Holokaust u Litvaniji označava sistemsko istrebljenje Jevreja u dijelu Reichskommissariata Ostland koji je zauzimao prostor Litvanske Sovjetske Socijalističke Republike (osnovane 1940) pod okupacijom Trećeg rajha. Od približno 208.000 ili 210.000 Jevreja procjenjuje se da ih je između 190.000 i 195.000 ubijeno prije kraja Drugog svjetskog rata, najviše u periodu od juna do decembra 1941. godine. U holokaustu je stradalo preko 95% svih litvanskih Jevreja što je najveći udio stradalih u svim zemljama u kojima je provođen zločin holokausta. Historičari ovako veliki udio stradalih pripisuju masovnom kolaboracionizmu nejevrejskih lokalnih litvanskih paramilitarnih grupa, dok su motivi te kolaboracije predmet rasprava.^[1][2][3] Holokaust predstavlja najveći pomor stanovništva u tako kratkom periodu u historiji Litvanije.^[4]

Događaji u zapadnim okupiranim dijelovima Sovjetskog Saveza koji su se odvijali u prvim sedmicama okupacije predstavljali su dramatično razbuktavanje politike provođenja holokausta.^[5][6][7]

Važnu komponentu holokausta u Litvaniji činio je i uspjeh u raspirivanju već postojećeg antisemitizma kroz koji su nacističke snage narativno povezale lokalnu jevrejsku zajednicu sa sovjetskom okupacijom Litvanije iz 1940. godine. Nacisti su se u ostvarenju cilja uništenja Jevreja u značajnoj mjeri oslanjali na organizaciju, pripreme i provedbu naredbi litvanskih kolaboracionista.^[2][3]

Još i danas, tema holokausta i uloge koje su Litvanci imali u provođenju genocida, uključujući i neke istaknute litvanske nacionaliste, kontroverzna je tema u litvanskom društvu.^[8]

1. ^ Daniel Brook, "Double Genocide. Lithuania wants to erase its ugly history of Nazi collaboration—by accusing Jewish partisans who fought the Germans of war crimes.", Slate, July 26, 2015
2. ^ ^{a b} Porat, Dina (2002). "The Holocaust in Lithuania: Some Unique Aspects". u David Cesarani (ured.). The Final Solution: Origins and Implementation. Routledge. str. 161–162. ISBN 978-0-415-15232-7.
3. ^ ^{a b} MacQueen, Michael (1998). "The Context of Mass Destruction: Agents and Prerequisites of the Holocaust in Lithuania". Holocaust and Genocide Studies. 12 (1): 27–48. doi:10.1093/hgs/12.1.27. ISSN 8756-6583.
4. ^ Bubnys, Arūnas (2004). "Holocaust in Lithuania: An Outline of the Major Stages and Their Results". The Vanished World of Lithuanian Jews. Rodopi. str. 218–219. ISBN 978-90-420-0850-2.
5. ^ Matthäus, Jürgen (2007). "Operation Barbarossa and the onset of the Holocaust". u Christopher R. Browning (ured.). The Origins of the Final Solution: The Evolution of Nazi Jewish Policy, September 1939–March 1942. University of Nebraska Press. str. 244–294. ISBN 978-0-8032-5979-9.
6. ^ Porat, Dina (2002). "The Holocaust in Lithuania: Some Unique Aspects". u David Cesarani (ured.). The Final Solution: Origins and Implementation. Routledge. str. 159. ISBN 978-0-415-15232-7.
7. ^ Kwiet, Konrad (1998). "Rehearsing for Murder: The Beginning of the Final Solution in Lithuania in June 1941". Holocaust and Genocide Studies. 1 (12): 3–26. doi:10.1093/hgs/12.1.3. ISSN 8756-6583.
8. ^ Stanislovas Stasiulis "The Holocaust in Lithuania: The Key Characteristics of Its History, and the Key Issues in Historiography and Cultural Memory." East European Politics and Societies 34#1 (2020): 261-279.